Έμφοβο παραλήρημα

Ακολουθεί σεντόνι.Όποιος αποφασίσει να το διαβάσει είναι πραγματικά άφοβος.
Σερβίρεται με τσίπουρο και ρέγγα καπνιστή.

ΚΛΙΚ στη φωτο.

Ανήκω σε μια γενιά που γεννήθηκε και ανδρώθηκε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται «χρυσή εποχή» της καπιταλιστικής ανάπτυξης . Μεσούντος του ψυχρού πολέμου – ο οποίος όμως είχε ήδη εφεύρει τον όρο «ύφεση» - η ανεργία σε παγκόσμια κλίμακα έτεινε να μηδενιστεί και το βιοτικό επίπεδο των – δυτικών τουλάχιστον – κοινωνιών βελτιωνόταν διαρκώς .

Μπορεί να ζήσαμε στην αταξία της δεκαετίας του ’60 , μπορεί να ανδρωθήκαμε μες στη χούντα και στην πολιτική αμφισβήτηση της μεταπολίτευσης , όμως τον απόλυτο φόβο δεν τον νιώσαμε ποτέ στο πετσί μας. Ακόμα και μέσα στη μαυρίλα της στρατιωτικής δικτατορίας ό,τι φοβόμασταν φωτιζόταν από την ελπίδα της αλλαγής.
Ο όρος «απόλυτος και αδιέξοδος φόβος» απουσίαζε από το λεξιλόγιό μας .

Τα παιδιά από τις αγροτικές περιοχές – όπου ο όρος «σπίτι» ήταν συνήθως ευφημισμός – ακολουθώντας , ή και δημιουργώντας , το κύμα αστυφιλίας , βρέθηκαν στις πόλεις είτε ως υπάλληλοι και έμποροι , βελτιώνοντας το κοινωνικό τους προφίλ είτε ως επιστήμονες , ανεβαίνοντας , πολλές φορές , αρκετά κοινωνικά σκαλοπάτια . Αν έκανες μια δουλειά που δεν σου άρεσε και εξακολουθούσες να την κάνεις , τότε ήσουν άξιος της τύχης σου . Οι ευκαιρίες ήταν τριγύρω σου και αρκούσε να είχες τα κότσια να ρισκάρεις να τις αδράξεις .

Στον πόλεμο , στις εξορίες , στον διχασμό , στην ξενιτιά μετείχαν οι πατεράδες μας . Εμείς ήμασταν συμμέτοχοι μόνον εξ ακοής . Κατορθώσαμε , μες στον ευτυχή βίο μας , να στρογγυλέψουμε αυτά τα αγκάθια . Πολλοί το είπαν απώλεια ιστορικής μνήμης , άλλοι εκπολιτισμό . Το σίγουρο είναι ότι τώρα τα χρησιμοποιούμε μόνον ως προσχήματα για να υποστηρίξουμε πολιτικές και πρακτικές εφήμερες.

Και αισίως εισήλθαμε πλησίστιοι στην τρίτη χιλιετηρίδα και στον εικοστό πρώτο αιώνα . Και ανακαλύψαμε πως δεν μετρήσαμε το κύμα και τον άνεμο σωστά . Οι περιιπτάμενες ευκαιρίες έσκασαν στον αέρα ωσεί πομφόλυγες . Τα πάγια εργασιακά και πολιτικά κεκτημένα έπαψαν ξαφνικά να είναι δεδομένα . Με πρόσχημα δε την υπεράσπισή τους άρχισε , παραδόξως , η αναίρεσή τους . Η τάξη των πλουσίων – γιατί ο όρος «αστική» μου φαντάζει απολίθωμα – συρρικνώνεται και περιχαρακώνεται . Ντύνεται την πανοπλία , που της προσφέρει η εξουσία και παίρνει θέσεις μάχης . Κι εμείς οι υπόλοιποι , ξεβράκωτοι, έμπλεοι αμηχανίας και τρόμου καθόμαστε και τους κοιτάμε άπρακτοι .

Ξαφνικά χάσαμε το παρόν μας κι αρχίσαμε να συζητάμε για το πώς θα είμαστε στο μέλλον . Το πρότυπο άλλωστε είναι γνωστό . Ας θυσιαστούμε τώρα , για ν’ αναστηθούμε αργότερα . Όμως ο δεύτερος νόμος της Θερμοδυναμικής ορίζει ότι «ένα ανεξάρτητο φυσικό σύστημα κινείται στον χρόνο πάντα προς την κατεύθυνση της μέγιστης εντροπίας (δηλαδή της μέγιστης αταξίας)» . Αλλά εμείς τά ‘χουμε ξεχάσει αυτά τα «φυσικά» . Είμαστε σίγουροι ότι ένα ανεξάρτητο φυσικό σύστημα –τυχαίο παράδειγμα : η ελεύθερη οικονομία – θα ισορροπήσει σύντομα και μάλιστα προς το συμφέρον μας . Γιατί δεν θέλουμε να πιστέψουμε ότι αυτή η αταξία είναι άγνωστο πού θα καταλήξει .

Ο φόβος του άγνωστου που έχουμε βιώσει ήταν ερζάτς . Είτε ήταν μεταφυσικός (φόβος του θεού , της κόλασης) είτε κοινωνικός και εντέλει μεταφυσικός (όπως ο φόβος του κομμουνισμού , του ολοκληρωτισμού) αυτοακυρώνονταν , δεδομένου ότι οι ολέθριες υποσχέσεις τους αναβάλλονταν εις το διηνεκές . Ακόμη και αυτοί που τους επικαλούνταν με φανατισμό , δεν φαίνονταν να τους πολυπιστεύουν . Ήταν όμως ένα χρήσιμο εργαλείο νομής της εξουσίας. Το γνωρίζαμε και το μετασημειολογούσαμε , όπως ακριβώς κάνει το παιδί , που βλέπει τον γονιό του διαρκώς αγριεμένο , ενώ γνωρίζει ότι κατά βάθος το αγαπά πολύ .
Ο χωρίς κανόνες , ο ανεξέλεγκτος κίνδυνος μας είναι ακατανόητος .

Προσπαθώντας να τον κατανοήσουμε και να τον εκλογικεύσουμε ανατρέχουμε σε παλιότερες ανθρώπινες εμπειρίες . Και διαβάζουμε . Και νιώθουμε τα μάτια να διευρύνονται , τα φρύδια να συγκεντρώνονται, και τα χείλη να τεντώνονται οριζόντια. Και ξαναδιαβάζουμε . Και νιώθουμε εφίδρωση , στεκόμαστε σαν αγάλματα ακίνητοι και έχουμε δύσπνοια, οι τρίχες στο δέρμα μας σηκώνονται και εμφανίζεται τρέμουλο στους μύες . Φοβόμαστε . Όχι γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά γιατί , βάσει του νόμου των αναλογιών , τα αποτελέσματα θα είναι όμοια . Όχι ίδια αλλά όμοια , όσον αφορά τη σοβαρότητα των συνεπειών τους.


Αρχετυπικά ο άνθρωπος μπροστά στον σοβαρό κίνδυνο , δεν αντιδρά με αλληλοσπαραγμό – όπως , με περισσή αυστηρότητα , μας προειδοποιούν οι σύγχρονοι ταγοί - αλλά με συσπείρωση σε ομάδες . Το θηρίο προσπαθεί να απομονώσει ένα ένα τα μέλη της ομάδας , για να τα εξολοθρεύσει . Όσο διατηρείται η ενότητα δυναμώνει , ο κίνδυνος απομακρύνεται , ο φόβος ελαχιστοποιείται (το είπε και ο θείος Αίσωπος) .

Γιατί , λοιπόν , δεν αντιδρούμε όπως ορίζει το DNA μας ; Κατά την γνώμη μου , γιατί εκλογικεύουμε τον φόβο κατά μόνας . «Αυτό δεν είναι κάτι που με αφορά άμεσα . Μπορεί να επηρεάζει τη ζωή μου αλλά όχι σε βαθμό που να την καταστρέψει.» Μέχρι που έρχεται η στιγμή της απόλυτης απόγνωσης . Το θηρίο νικάει . Έτσι μάθαμε να αντιδρούμε , έτσι αντιδρούμε .

Θα μου πείτε απλοϊκές σκέψεις . Ναι . Γιατί όταν απειλούνται απλές και αδιαίρετες αξίες οι πολύπλοκοι συνειρμοί και αναλύσεις περιττεύουν . Όσο αντιαισθητικό και ενοχλητικό κι αν ακούγεται εισερχόμαστε στην εποχή της απλοϊκότητας . Και το πρόσημο της απλοϊκής σκέψης κινείται συμμετρικά στον άξονα των αριθμών . Όπως εμένα με οδηγεί να βαυκαλίζομαι με όνειρα για συλλογικότητες και κοινωνική αλληλεγγύη , έτσι κάποιον άλλον , ίδιον με μένα και χωρίς να μειώνεται το ηθικό του ποιον , μπορεί να τον οδηγήσει σε αναζήτηση κοινωνικού ξεκαθαρίσματος και αποκλεισμού , βίας και αυταρχισμού . Γιατί μπορεί εγώ να φοβάμαι μην χάσουμε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας , ο άλλος όμως δικαιούται να φοβάται μην χάσει το λιγοστό του έχει .

Γιατί η δική μου η γενιά είναι ανοχύρωτη απέναντι στον φόβο . Εύκολο θύμα κάθε εξουσίας . Σιωπηλή και αναμένουσα . Ως πότε όμως ;



Το ποστ αυτό έχει γραφτεί στο πλαίσιο της "Ημέρας ενάντια στο φόβο". Κλικ εδώ .